Alimlər süni qanın kütləvi istehsalına yaxınlaşıblar. Belə ki, laboratoriyada süni qırmızı qan hüceyrələrinin (eritrositlərin) yaradılmasının effektivliyini artırmağın yeni üsulu aşkar edilib.
“EDnews” xəbər verir ki, Londonun Kraliça Mariya Universitetinin alimlərinin bununla bağlı apardıqları tədqiqatın nəticələri "Science Signaling" (SciSig) jurnalında dərc olunub.
Onlar müəyyən ediblər ki, bu hüceyrələrin formalaşması siqnal ötürücü CXCL12 adlı xemoikin zülalından asılıdır.
Alimlər izah ediblər ki, CXCL12 zülalı eritrositlərin yetişmə prosesində mühüm rol oynayır - o, hüceyrələrin sələflərinin nüvədən qurtulmasına kömək edir və beləliklə, onları tam formalaşmış qırmızı qan hüceyrələrinə çevirir.
Bu proses normalda sümük iliyində baş verir: orada kök hüceyrələr əvvəlcə eritroblastlara (ara mərhələ) çevrilir, sonra isə nüvəni itirərək eritrositlərə çevrilir. Nüvənin itirilməsi hüceyrənin sıxlığını artırır və hemoqlobin miqdarını çoxaldır. Alimlərin apardıqları laborator təcrübələrdə CXCL12 əlavə etməklə bu mərhələni "in vitro" şəraitdə - yəni laboratoriyada - təqlid etmək mümkün olub. Bu isə süni qan istehsalı texnologiyalarının təkmilləşdirilməsinə imkan verir.
Hazırda süni eritrositlər əsasən göbək ciyəsi qanı və ya sümük iliyi mənşəli kök hüceyrələrdən hazırlanır. Lakin bu mənbələrin ehtiyatları məhduddur. Adi hüceyrələrin yenidən proqramlaşdırılması artıq texniki baxımdan mümkündür, lakin nüvədən azad etmə mərhələsində effektivlik 40%-dən yuxarı deyil. Alimlərin fikrincə, CXCL12 istifadəsi bu göstəricini əhəmiyyətli dərəcədə artırmağa qadirdir.
Tədqiqatçılar hesab edirlər ki, bu kəşf gələcəkdə nadir qan qruplarının yaradılmasına, ağır xəstəliklərin müalicəsi üçün fərdiləşdirilmiş preparatların hazırlanmasına və ən əsası, donor qanı çatışmazlığı probleminin həllinə real töhfə verə bilər.
