2025-ci il aprelin 21-də Bakıda, Türk Akademiyası və Sosial Tədqiqatlar Mərkəzinin birgə təşkilatçılığı ilə “Türk Barometri 2024 - Türk Dövlətlərində Təhsil və Elm Sahəsində Əməkdaşlıq: Mövcud Reallıqlar və Gələcəyə Baxış” adlı elmi-sosioloji tədqiqat layihəsinin nəticələrinə həsr olunmuş beynəlxalq konfrans keçirilib.
Qeyd edək ki, Prezident İlham Əliyev tərəfindən Azərbaycanın xarici siyasətinin prioritetlərinin müəyyən edilməsi zamanı Türk dünyasının gücləndirilməsi və Türk dövlətləri ilə əlaqələrin inkişafı əsas istiqamətlərdən biri kimi müəyyən edilib. Türk Dövlətləri Təşkilatının himayəsində yaradılan Beynəlxalq Türk Akademiyası tərəfindən "Türk Dünyası 2040 Vizyonu" sənədində göstərilən hədəflərə uyğun olaraq, üzv ölkələr arasında hər il "Türk Barometri" adlı genişmiqyaslı beynəlxalq tədqiqat həyata keçirilir. Bu tədqiqatın Azərbaycan üzrə icraçısı Sosial Tədqiqatlar Mərkəzidir.
Ötən il Mərkəzin iştirakı ilə aparılan “Türk Barometri 2024: Türk Dövlətlərində Təhsil Sahəsində Əməkdaşlığa Münasibət” adlı tədqiqatın nəticələrinə dair hesabatda elm adamlarının, müəllimlərin və təhsil siyasətini formalaşdıran şəxslərin baxışları nəzərə alınaraq, Türk dövlətlərində təhsil və elm sahəsində əməkdaşlıqla bağlı mövcud yanaşmalar təhlil edilib. Bundan əlavə, tədqiqat çərçivəsində ortaq təhsil və elm siyasətinin formalaşdırılması, Türk dövlətləri arasında ortaq tədris proqramlarının hazırlanması, akademik, müəllim və tələbə mübadilə proqramlarının təşkili, elmi tədqiqat layihələrinin həyata keçirilməsi, eləcə də təhsil proqramlarının hazırlanması istiqamətlərində birgə əməkdaşlığa dair ictimai meyillər araşdırılıb.
Sosial Tədqiqatlar Mərkəzinin “Zəfər Zalı”nda gerçəkləşən konfransda Sosial Tədqiqatlar Mərkəzinin İdarə Heyətinin sədri millət vəkili Zahid Oruc, Türk Akademiyasının prezidenti akademik Şahin Mustafayev, Türkiyənin Azərbaycandakı fövqəladə və səlahiyyətli səfiri Birol Akgün, millət vəkilləri, dövlət qurumlarının nümayəndələri, universitet rektorları, türk dövlətlərindən tədqiqat qrupunun üzvləri olan alimlər, təhsil ekspertləri, QHT və media təmsilçiləri iştirak edib.
Beynəlxalq konfrans iştirakçılarını salamlayan Sosial Tədqiqatlar Mərkəzinin İdarə Heyətinin sədri millət vəkili Zahid Oruc bildirib ki, müasir dövrdə elm və təhsil sahəsində əməkdaşlığın bu cür elmi-sosioloji tədqiqatlarla müəyyən olunmasının Türk dövlətləri arasında münasibətlərin inkişafı baxımından mühüm əhəmiyyət kəsb edir:
“Millətlərarası və regional ictimai fikrin öyrənilməsi, müqayisəli təhlillərinin aparılması siyasi elitalarımız, akademik çevrələrimiz və beyin mərkəzlərimiz üçün xüsusi önəm daşıyır. Türk Akademiyasının “Türk Barometri” layihəsi tarixi bir missiyanı-Azərbaycan, Türkiyə, Qazaxıstan, Qırğızıstan və Özbəkistanı, bir sözlə Türk coğrafiyasını elmi baxımdan hərtərəfli araşdıraraq və strateji məqsədlər naminə dərindən öyrənərək, gələcəyin yol xəritəsini hazırlayır”.
O daha sonra deyib ki, Milli suverenliklərə yönələn saxta informasiya hücumlarını, kibervətənimizi işğal etmək və beyinləri yumaq cəhdlərini, dezinformasiya təbliğatını Vətən müharibəsi nümunəsində vahid media səngərində aşdığımız kimi, qərbmərkəzli elm və təhsil məkanlarında tarixi şüura, milli mədəniyyətə, dəyərlərə və ənənəvi ailə quruluşuna yönələn hücumları da birgə təhsil, gənclik, ailə siyasəti ilə dəf edə bilərik:
“Təklif edirik ki, Heydər Əliyev adına təqaüd proqramı ilə Qarabağ universitetində Türk Dünyası Elm Mərkəzi yaradılsın.
Qafqazın Konservatoriyası hesab olunan bir məkanda Türk Dünyası Ali Musiqi Məktəbi inşa oluna bilər. Xankəndində qədim və müasir türk dövlətlərinin bayraqları asıla bilər”.
Tədbirin açılış nitqini söyləyən Türk Akademiyasının prezidenti akademik Şahin Mustafayev aparılmış tədqiqatın Türk dövlətləri arasında mövcud elm və təhsil əməkdaşlığına dair aktual məsələlərin geniş miqyasda tədqiq olunduğunu deyib. Bu tədqiqatın nəticələrinin uzun illərdir Türk dövlətləri arasında təhsil və elmi əməkdaşlıq sahəsində həyata keçirilən fəaliyyətlərin dolğun mənzərəsini müəyyən etməyə imkan yaratdığını qeyd edən Ş.Mustafayev, Türk dövlətlərinin ortaq təhsil və elm siyasətini inkişaf etdirərək regional və qlobal miqyasda daha güclü olmasının zəruriliyini vurğulayıb. Akademik öz çıxışında həmçinin araşdırma nəticələrindən yola çıxaraq təhsil və elm sahəsində əməkdaşlığın sürətləndirilməsi üçün ortaq türk ədəbi dilinin yaradılmasının əhəmiyyəti, ali təhsil diplomlarının və elmi adların qarşılıqlı tanıması və ekvivalentliyi ilə bağlı prosedur qaydalarının təkmilləşdirilməsi ilə bağlı təkliflərin mühüm əhəmiyyət kəsb etdiyini deyib.
Çıxışlardan sonra elmi-sosioloji tədqiqatın nəticələri Türk dövlətlərindən olan tədqiqat qrupunun üzvləri tərəfindən konfrans iştirakçılarına təqdim olundu. Türk Akademiyası adından layihənin ümumi koordinatoru professor Əbülfəz Süleymanlı araşdırma nəticələri haqqında geniş məlumat verərək, tədqiqatın Türk dövlətləri elm və təhsil əlaqələrinin çox tərəfli aspektlərini əhatə etdiyini qeyd edib. O, akademik mübadilə proqramları, birgə tədqiqat layihələri və institusional əməkdaşlığın inkişaf etdirilməsi ilə bağlı geniş məlumat bazası təqdim etdiyini bildirib.
Azərbaycan tərəfindən Sosial Tədqiqatlar Mərkəzinin eksperti Elmin Nurizadə, Qazaxıstan adından Lev Qumilyov Avrasiya Milli Universitetindən dos. Nurlan Baigabylov, Türkiyə adına Düzce Universitetindən dos. Taner Atmaca və İzmir Demokratiya Universiteti müəllimi dos. Dr. Barış Çağırtkan, Özbəkistan adından Daşkənd Dövlət Nəqliyyat Universitetinin fəlsəfə kafedrasının müdiri Prof. Dr. Jumaniyaz Ramatov və Alisher Novai adına Daşkənd Dövlət Özbək Dili və Ədəbiyyatı Universitetinin müəllimi dos. Faroqat Fayzieva, Qırğızıstan adından Qırğızıstan-Türkiyə Manas Universitetinin sosiologiya kafedrasının müəllimi Dr. Ali Ünal Türk dövlətlərində təhsil və elm sahələrində əməkdaşlıqla bağlı respondentlərin rəylərini, gözləntilərini və gələcək inkişaf perspektivlərini təqdim etdilər. Təqdimatlardan sonra təhsil siyasətləri, akademik mübadilə proqramları, birgə tədqiqat layihələri və institusional əməkdaşlığın inkişaf etdirilməsi ilə bağlı geniş fikir mübadiləsi aparıldı.
