Bakı Təşəbbüs Qrupu (BTQ) "Oğurlanmış firavanlıq: Müstəmləkəçilik dənizaşırı ərazilərdə iqtisadi azadlığı necə boğub” adlı hesabat hazırlayıb. Hesabatda Fransanın müstəmləkə siyasətinin onun dənizaşırı ərazilərinə mənfi təsiri ətraflı təhlil edilir.
“EDnyus” xəbər verir ki, hesabatda Fransanın bu regionlarında təbii sərvətlərin necə məhv edildiyi və istismar olunduğu göstərilir. Xüsusilə qeyd olunur ki, meşələrin qanunsuz qırılması, suyun çirklənməsi və Fransa hakimiyyətinin göz yumduğu digər ekoloji cinayətlər dənizaşırı ərazilərdə ətraf mühitin deqradasiyasına səbəb olur.
Hesabatın müəllifləri vurğulayırlar ki, qeyd olunan hərəkətlər dənizaşırı ərazilər üçün ciddi iqtisadi və sosial nəticələrə malikdir: həssas təbəqələrə ziyan vurur, yerli xalqların hüquqlarını pozur və biomüxtəlifliyin itirilməsinə səbəb olur.
Bundan əlavə, Fransanın müstəmləkə siyasəti mədəni kimliyi məhv edir və dənizaşırı ərazilərin yerli əhalisinin sayının azalmasına gətirib çıxarır.
Hesabatda vurğulanır ki, davamlı və ədalətli gələcəyə nail olmaq üçün müstəmləkəçiliyin bütün formaları, o cümlədən onun müasir təzahürü olan neomüstəmləkəçilik aradan qaldırılmalıdır.
"Demoqrafik vəziyyətə gəldikdə, dənizaşırı regionlarda əhalinin sayının azalması və doğum səviyyəsinin aşağı düşməsi insan kapitalının mümkün itkisi və gələcəkdə xarici pul köçürmələrindən asılılığın davam edəcəyindən xəbər verir", - sənəddə qeyd olunur.
BTQ açıq mənbələrə istinad edərək, iqtisadi azadlığın boğulmasının bariz nümunəsi kimi dənizaşırı ərazilərə turist axınının azalmasını əks etdirən rəqəmləri təqdim edir.
"Əvvəllər Qvadelupa və Martinikanın əsas ziyarətçiləri olan şimali amerikalı turistlərin sayı azalıb. Əgər 1967-ci ildə ziyarətçilərin 50 %-i bu qitədən idisə, 2012-ci ildə Qvadelupada onların sayı 5 %-ə düşüb. Kəskin azalma Martinikada da qeydə alınıb – burada turistlərin sayı 1970-ci ildəki təxminən 50 %-dən 2006-cı ildə 1,9 %-ə enib. Görünür, fransızlar istisna olmaqla, avropalı turistlərin də zövqü dəyişib. 2006-cı ildə onlar Reyunyon və Martinikadakı turistlərin müvafiq olaraq yalnız 3,4 %-ni və 5,4 %-ni təşkil ediblər", - hesabatda qeyd olunur.
Müəlliflər vurğulayırlar ki, bu ərazilər üçün mühüm turizm növü olan kruiz gəmiçiliyi də böyük zərərə uğrayır: "Cəmi 15 il ərzində Qvadelupa və Martinika kruiz gəmiləri ilə gələn turistlərin 85 %-ni itirib".
Hesabata görə, yüksək qiymətlər təkcə potensial müştəriləri regionlara səfər etməkdən çəkindirmir, həm də dənizaşırı ərazilərə investisiya axınını məhdudlaşdırır. Bundan əlavə, dövlət sektorunda iş yerlərinin məhdud sayda olması insanların işlə təmin olunmasını qeyri-mümkün edir ki, bu da regionlar üçün ciddi təhlükə olan işsizlik problemini daha da ağırlaşdırır.
Belə ki, 2020-ci ildə La-Reyunyon və Qvadelupada işsizlik səviyyəsi yüksək olaraq qalmaqla 22 % təşkil edib. Problem xüsusilə gənclər arasında özünü kəskin şəkildə göstərir: 2020-ci ildə Martinikada rəsmi qeydiyyatda olan işsizlərin yarıdan çoxunu (45 %) 15-24 yaş arası gənclər təşkil edib.
BTQ mövcud materiallara əsaslanaraq belə nəticəyə gəlir ki, müasir müstəmləkə dövlətləri, o cümlədən Fransa çətin iqtisadi vəziyyətdədir. "Fransanın bu əraziləri özündə saxlamaqda əsas marağı təbii sərvətlər və siyasi fayda əldə etməyə yönəlib", - hesabatda qeyd olunur.
Hesabata görə, 2014-cü ildə Mayottada işsizlərin ümumi sayı 52 min nəfər təşkil edib. Bundan başqa, adada özəl sektorun yoxa çıxması ilə dövlət idarəçiliyi əhalinin məşğulluğunda daha böyük paya (53,5 %) iddia edir.
"Tədqiqatın nəticələri göstərir ki, yaxın illərdə dörd dənizaşırı ərazidə - Qvadelupa, Martinika, Qayana və Reyunyonda işsizlik səviyyəsi yüksək olaraq qalacaq. Fransa xüsusilə Hind okeanındakı müstəmləkə ərazilərində turizm kimi əsas sahələri inkişaf etdirə, həmçinin təbii sərvətlərdən səmərəli istifadəni təmin etməklə su və kənd təsərrüfatını bərpa edə bilərdi", - hesabatın müəllifləri bu qənaətdədir.
