Şüuraltı bəndləri yıxan sənətin əbədi təlimatı Xanəmir Telmanoğlu yazır...

Yazarlar 14:28 02.05.2025

Ey dadi bidad danəndə dəhan dərviş d...

Derlər, 

Undulması bir anda baş verən zalım ofçu yox e, oxucu,

Bir çoban hər gün kəndçiləri tərəfindən yüz kəz görünər, qarşılaşarlar, dönüb bəlkə də çobanın üzünə baxmazlar. Elə ki, o çobanı dağda sürüsüylə televiziyaya çəkdilər, ya qəzetdə şəkilini vurub yazıyla məth elədilər, o gün çobanı tanıyan - tanımayan hər kəs, ona yaxınlıq etməyə çalışacaq. 

Çalışacaq, onunla isti-isti salamlaşsın.Çalışacaq onunla söhbət eləsin və bu söhbəti uzatsın. 

Onunla bu çəkilişin harda, necə getdiyini təfsilatı ilə öyrənənələr də olacaq. Sizcə, niyə? Nədən? Nəyə görə?

Həyat bilindiyindən, hiss elətdirdiyindən də qəddardı. Bəzən həyat o qədər yaxındadır ki, unutdurur. Bu cana, qana, tənə, gözə işləyən hər cür yaxınlıq, məsafələri aradan götürür, ortadandan qaldırır. Məsafəsi aradan qalxanda isə həyat  (üç dənə “d” hərifiylə) qəddd(3)arlaşır. O götürülən, aradan qalaxan məsafənin qisasını almaq üçün hər cür cəzaya baş vurur. Bu cəzanın ən qorxuncu da laqeyidlik, unutmaq, itirməkdir. 

Derlər, 

Undulması bir anda baş verən zalım ofçu yox e, oxucu, 

Elə ki bu həyatın hər hansı bir cizgisi yazıya, ekrana, rəsmə, səsə daşındı (bütün bunların hamısı yazıdır əslində:-x.t.) həyat qorxunc dərəcədə uzaqlaşan məsafəni, obyektlə arasında, subyektlə arasındakı o qorxunc məsafəni qapatmaq üçün hərəkətə keçməyə çalışır. 

Bir çobanı görəsə, hər gün başını qaldırıb baxmadığı təqdirdə, televizorda şəklini ani olaraq gördüyündə belə, o gün onu yüz dəfə görsə, yüz kəz salam verər. Bu nə deməkdir, hardan qaynaqlanır, insandakı bu əyləmin kökü hara gedib çıxır? 

Həyat yazıda, səsdə, ekranda əksini tapanda, yerini sanki dəyişəndə, yuxarıda qeyd etdiyim o subyektlə arasındakı məsafəni özü gedib qapadır. Özü qət edir. Həyat bir növ sənətin ayağına gedir. Niyə? Çünki bu dünyada sənət yaradıcı obrazında və pozisiyonunda çıxış edir. Yaradıcı obrazlılığını, simasını daşıyan nə varsa, insanın, bəşərin karmasında qudsallaşır. Özünə “adilik” anlayışı kodundan “qutsal”lıq kodu düzəldir, çizir.  Bu qutsallıq, sitayiş, tabe olma, üstün - alçaq fərqlərini həmın şüuraltı olaraq diktə etməyə başlayır. Deyim ki, indiyə kimi bu rolu başarılı şəkildə ifa edə bilib də. 

Derlər, 

Undulması bir anda baş verən zalım ofçu yox e, oxucu, 

Ekran, yazı, səs, musiqi, şəkil həyatdan qopub həyatın imicində, həyatın adıyla yerini dəyişir, yerini təfəkkürdə sazlayır. Bu təfəkkür yurd salmasından doğan, ortaya çıxan mənzərə insanın Allahını (Yaradıcı sahibini)  yadına salır. (Belə bir yaddaş təması dünya -insan- ötəlik üçgənində insanın şüuraltı silkələnmə təkanını bəlli bir sınırla hüdudlandırır.) 

İnsanın qorxub çəkindiyi bir nəsnə varsa, varlıq varsa, o da Allah qavramı, Allah anlayışı və Allahlıq olan funksiyonallığdır. İstər adəmoğlunun inanclısı, istər inansızı olsun, bu belədir. Sənət həyatın surətini, kimliyini təfəkkürdə mayalandırıb zühur etdimi, onda məqamı yüksəlir, həyatın evi yıxılır. Digər nəsnə və obyektlərin, subyektlərin nəfəsinin kəsilmə sürəci dövriyyəyə girir. 

Ona görə də, 
Ona görə də, 

Ona görə də, sənət iksirini daşıyan hər zərrəcik ciddiyə alınır, salama layiq olur, hörmətə tabe tutulur. Bu yenə də şüuraltı psixoz əsarətinin “təlimatlandırma dairəsində cərəyan edən” məxsusi əxlaq şifrələrinin dializə edilmiş həyatı böyütmə, çoxaltma  “surət”ində  təsnifatlandırma teorisinə yol açma ecazıdır,- desək, heç nə Hegel, nə Freyd, nə Nitşe incik halını tarixə sırımış olar. 
Televizorda ən alçaq adam göstəriləndə belə, qonşularının ona münasibəti dəyişir. Bütün bunlar sənətin Qudsallıqdan, (söhbət ilkin ilahi  yaradıcılıqdan gedir:-x.t.) yaradıcılıq anlayışının sənət üzərindəki nəzarətindən doğan çağırışdır. O adam əgər alçaq isə, yenə də alçaqdır. O ekranda görünəndən sonra alçaqlığından çıxmış olmur ki. Eyni alçaqlıq sindromu, xarakter hərarəti onun üzərində, kimliyində, varlığında çöküb qalır. Ancaq dünən onun alçaqlığından dolayı, çobana qarşı laqeyd olan kimsələrin, bu gün ekranda görünəndən sonra ona qarşı mülayimləşməsi, ona azacıq heyrət səriştəsiylə baxması qaçınılmaz bir psixoloji sabotajdır. Bunun səbəbi, heç bir “kəs”, heç bir “şey” deyil, yalnız şüualtı bəndləri yıxmağa alışqanlıq göstərən  sənətdir. Bu şəkildə baxışların ona qarşı bir anda dəyişməsinin səbəbi sənət anlayışının Allahın yaradıcı intuisiyasından anında bacarıqlı şəkildə istifadə etmə təbəddülatıdır. 

Sənətin alt qatı, 
varlığı, 
mahiyyəti 

Yaradıcı gücdə olan missiyayla bağlı insanın psixoloji həzinlik tempinə, həyatla təmasdakı qurduğu ritminə ötürdüyü gizlinliklərdir.

“Xatirələr işığında Heydər Əliyev” -in təqdimatı keçirildi

Xəbər xətti

“Xatirələr işığında Heydər Əliyev” -in təqdimatı keçirildi
15:01 02.05.2025
Əməyin Mühafizəsi Mərkəzi işğaldan azad olunmuş ərazilərdə fəaliyyət göstərən müəssisələrdə layiqli əməyin təminatına dövlət dəstəyi ilə bağlı maarifləndirmə tədbirlərinə start verib
14:32 02.05.2025
Şüuraltı bəndləri yıxan sənətin əbədi təlimatı Xanəmir Telmanoğlu yazır...
14:28 02.05.2025
Meymun kənddə qarışıqlıq yaratdı: İnsanlara hücum etdi
12:48 02.05.2025
Gözümüzün altı niyə qaralır? - Nə etməli?
12:46 02.05.2025
" Pakistan qardaş Azərbaycanın dəstəyini çox yüksək qiymətləndirir"
12:43 02.05.2025
Londonda Azərbaycan–Böyük Britaniya biznes əlaqələrinə həsr olunmuş tədbir keçirilib
12:35 02.05.2025
Ötən ay 58 aptekdə monitorinq aparılıb, 20-də nöqsan aşkarlanıb
12:31 02.05.2025
UNDP-nin Azərbaycandakı fəaliyyəti başa çatıb
12:23 02.05.2025
Azərbaycanın dəniz məhsullarının Aİ ölkələrinə ixracı ilə bağlı işlər aparılır
12:19 02.05.2025
"Prezident Kuboku-2025”: Azərbaycan təmsilçiləri daha altı medal qazanıblar
12:12 02.05.2025
Alimlər bizi qaşındıran şeyləri aşkar ediblər
12:07 02.05.2025
BMT qlobal arxitekturada genişmiqyaslı islahat hazırlayır
12:02 02.05.2025
Marko Rubio İranla nüvə sazişinin şərtlərindən daha birini açıqlayıb
12:00 02.05.2025
Pekindən siqnal: ABŞ tarif danışıqlarına hazırdır
11:58 02.05.2025
"D" vitaminini necə tənzimləyək ?
11:55 02.05.2025
"Türk ölkələrinin xoreoqrafiya mədəniyyətini yaxınlaşdırmaq vacib amildir"
11:49 02.05.2025
Eskişehirdə Məhəmməd Əmin Rəsulzadəyə həsr olunan konfrans keçirilib
11:45 02.05.2025
İsrail “Azadlıq donanması”nı vurdu
11:42 02.05.2025
AMEA-da Azərbaycan-Misir elmi əməkdaşlığı müzakirə edilib
11:36 02.05.2025
Şərqşünas alim beynəlxalq konfransda qədim dillərin süni intellekt vasitəsilə öyrənilməsindən danışıb
11:34 02.05.2025
İraq ərazisində anti-İran qüvvələrin fəaliyyəti qadağan edilib
11:27 02.05.2025
Azərbaycan və Nepal arasında Anlaşma Memorandumunun imzalanması üçün hazırlıq işləri görülür
11:25 02.05.2025
Boliviyada sərnişin təyyarəsi yoxa çıxdı
11:16 02.05.2025
Vyetnam Kommunist Partiyası Mərkəzi Komitəsinin Baş katibi Azərbaycana səfər edəcək
11:07 02.05.2025
FHN metronun “28 May” və “Nizami” stansiyalarında taktiki-xüsusi təlim təşkil edilib
11:01 02.05.2025
Bakıda “İctimai proseslər media müstəvisində” mövzusunda forum keçirilir
10:50 02.05.2025
Azərbaycan karbon bazarlarında iştirakını genişləndirməyi hədəfləyir
10:39 02.05.2025
Prezidentin Balaxanı Sənaye Parkının genişləndirilməsi ilə bağlı sərəncamının icrasına başlanılıb
10:35 02.05.2025
Süni intellekt güclü prosessorların köməyi ilə parolları sındırmağa nail olub
10:11 02.05.2025
“Xocalı. Son toy...” filmi nümayiş olunacaq
09:59 02.05.2025
Tramp 11 noyabr və 8 may tarixini qələbə günləri elan edib
09:54 02.05.2025
Vaşinqton Moskva-Kiyev danışıqlarında vasitəçi olmaqdan imtina edib
09:46 02.05.2025
Milli Aviasiya Akademiyasında autizmli uşaqlara həsr olunan festival keçirilib
09:21 02.05.2025
“Skype” platformasının fəaliyyəti dayandırılır
07:00 02.05.2025
BMT-də kütləvi ixtisarlar həyata keçirilə bilər
04:53 02.05.2025
Leyla Əliyeva və Arzu Əliyeva Sumqayıtda ağacəkmə aksiyasında iştirak ediblər
02:21 02.05.2025
Kardinallar imanlıların dua etməsini istəyiblər
01:24 02.05.2025
“Azərbaycanın İrana münasibəti hər zaman xoşməramlı olub”
18:03 01.05.2025
“Bu cür kütləvi məzarlıqlar erməni vandalizminin çoxsaylı əyani sübutlarındandır”
16:58 01.05.2025
Hamısı