Fevral ayı Avropada kütləvi şəkildə fermer üsyanlarının baş verdiyi il kimi xatırlandı. Etirazların miqyasına və Aİ fermerlərinin narazılığına baxdıqda, bu dəfə Brüsseldəki hakimiyyət onların tələblərinə məhəl qoymayacağını görürük. Hərçənd burada qeyd olunmalı məsələ odur ki, Azərbaycanda idxalın əsas həcmi Rusiya və digər postsovet ölkələrindən, həmçinin Türkiyə və İrandan gəlsə də, ərzaq ticarətində Aİ ölkələrinin payı böyükdür. Yada salaq ki, yüksək inflyasiya və 2022-2023-cü illər ərzaq böhranı ölkəmizdə bir sıra ciddi sənaye problemlərini ortaya çıxardı.
Bəs Aİ-nin kənd təsərrüfatı sektorunda baş tutan bu tendensiyaları Azərbaycanın ərzaq təhlükəsizliyinə və idxala nə dərəcədə təsir edə bilər?
İqtisadçı ekspert Rəşad Həsənov hesab edər ki, mövcud etirazlar istehsal həcminə ciddi təsir göstərməyəcək:
“Bununla bağlı artıq ilkin qiymətləndirmələr aparılıb. Bu etirazlar əslində hökümət qarşısında müəyyən tələblər qoyur. Müvafiq olaraq da hökümətlər də bunun əhəmiyyətli bir hissəsini qəbul etmək məcburiyyətində qaldı. Hansı ki, həmin qərarlara fermerlər üçün daha əlverişli şəraitin yaradılmasına və istehsal gəcminin artırılmasına gətirib çıxaracaq. Dolayısıla düşünürəm ki, müvafiq faktorlar səbəbindən Azərbaycan üçün ərzaq təhlükəsizliyi aspektindən ciddi bir risk yaranmır. Eyni zaman da nəzərə almaq lazımdır ki, Azərbaycan xüsusilə də meyvə - tərəvəz kimi kənd təsərrüfatə məhsullarında özünü əhəmiyyətli səviyyədə təmin edə bilir. Hərçəndə yeyinti sənayesi məhsullarında aslılıq mövcuddur. Bütün istiqamətlərdə bazarlar üzrə aslılıq vardır. Lakin istənilən halda bu cür fəaliyyətlərin nəticəsindən qaynaqlanan bir risk gözlənilmir”.
Ekspert hesab edir ki, əgər etirazlar uzun müddətli olarsa, Azərbaycan bazarına ciddi təsiri ola bilər:
“FAO (Birləşmiş Millətlər Təşkilatının Ərzaq və Kənd Təsərrüfatı Təşkilatı) – nun hesabatlarına nəzər yetirdikdə biz 2024 – cü ildə istər ərzaq qiymətlərinin artmayacağı gözlənilir. Bu o deməkdir ki, təklif arzu olunan səviyyədə olacaqdır. Hərçənd nəzərə almaq lazımdır ki, bu proqnoz qısa müddət çərçivəsində olacağı təqdirdə baş tutacaq. Lakin orta və uzun müddətli olduğu təqdirdə Azərbaycan müəyyən problemlər yaşaya bilər. Çünki Azərbaycanın ərzaq təminatı baxımından müəyyən sahələrdə ciddi aslılığı var. Ona görə də əlbəttə ki, bu məsələ ölkəmizin gündəmində olan bir məsələdir və bu məsələnin də aradan qaldırılması üçün müəyyən addımlar atılmalıdır”.
Əkbər Novruz
