Amazon Meşəsinin Qorunması və Gender Ədalətinin Açarı: Babassu Kokos Toplayıcı Qadınların Mübarizəsi
Amazon meşəsi planetimizin "ağ ciyəri", dünyanın ən mühüm karbon anbarlarından biridir. O, atmosferdəki karbon qazını udaraq iqlim dəyişikliyinin təsirlərini yüngülləşdirən ekosistemlərdən biridir. Lakin bu ekoloji möcüzə getdikcə daha çox təhlükə altındadır. İqlim böhranı və genişmiqyaslı meşə qırıntıları nəticəsində Amazon meşəsi tükənməz bir ehtiyat mənbəyi kimi istismar olunur. Kənd təsərrüfatı və maldarlıq üçün ağacların kütləvi şəkildə kəsilməsi ekosistemin həssas balansını sarsıdır, Amazonu bərpa olunmaz fəlakət həddinə – elmi ədəbiyyatda "dönüş nöqtəsi" adlandırılan təhlükəli mərhələyə doğru aparır.
Lakin bu problem yalnız ekoloji bir məsələ deyil. İqlim böhranı və ekosistemlərin çöküşü ilə birlikdə, sosial və iqtisadi ədalətsizliklər daha da dərinləşir. Dəyişən iqlim və meşələrin məhv edilməsi ən çox marginal qruplara – xüsusilə kənd yerlərində yaşayan qadınlara təsir edir. Onlar ekoloji böhran qarşısında daha böyük çətinliklərlə üzləşirlər, çünki mənbələrə çıxış məhdudlaşdırıldıqca, onların iqtisadi müstəqilliyi və sosial statusu daha da zəifləyir. Amazonun məhv edilməsi, eyni zamanda, gender bərabərsizliyini daha da gücləndirən amillərdən birinə çevrilib.
Babassu Kokos Toplayıcı Qadınlar: Meşə və Hüquqlar Üçün Mübarizə
Braziliyanın şimal-şərqində Amazon hövzəsinin kəndlərində yaşayan qadınlar illərdir ki, babassu palma ağaclarından kokos toplayaraq dolanışıqlarını təmin edirlər. Babassu kokosları onların əsas iqtisadi dayağıdır. Ancaq böyük kənd təsərrüfatı və maldarlıq şirkətləri bu yerləri ələ keçirərək, qadınların həmin meşələrə çıxışını məhdudlaşdırır, hətta tamamilə qadağan edir. Bu isə onların əsas gəlir mənbəyini, həmçinin ailələrinin ərzaq təhlükəsizliyini ciddi şəkildə təhdid edir. Meşələr məhv edildikcə, sadəcə ekosistem deyil, minlərlə qadının həyat tərzi, azadlığı və müstəqilliyi də yox olur.
Bu çətinliklərə baxmayaraq, qadınlar geri çəkilmirlər. 2,000-dən çox qadın Babassu Kokos Toplayıcıları Hərəkatını yaradaraq, öz haqlarını müdafiə etmək üçün birləşib. Onlar təkcə meşənin deyil, həm də sosial ədalətin və gender bərabərliyinin müdafiəçilərinə çevriliblər. Onlar üçün bu mübarizə sadəcə iqtisadi yaşamaq uğrunda bir mübarizə deyil, həm də qadınların təbii sərvətlərə çıxış hüququ uğrunda bir hərəkatdır.
Bu qadınlar meşələri qorumaq üçün yalnız fiziki və hüquqi mübarizə aparmırlar, həm də davamlı kənd təsərrüfatı modellərinin təşviqinə çalışırlar. Onların məqsədi meşənin yalnız korporasiyaların deyil, həm də yerli icmaların rifahı üçün mövcud olduğunu sübut etməkdir. Onlar inanırlar ki, meşələr yalnız qlobal bazar üçün bir resurs deyil, həm də minillərdir yerli xalqların həyatının bir parçası olan müqəddəs bir məkandır.
Ekoloji Böhran və Gender Bərabərsizliyi: Qlobal Təhlükə
Amazonun tükənməsi təkcə regional deyil, qlobal bir fəlakətin başlanğıcıdır. Meşələr təkcə karbon anbarı rolunu oynamır, həm də planetin ekoloji tarazlığını qoruyur. Onların yox olması qlobal istiləşməni sürətləndirəcək, su dövranına ciddi təsir edəcək və bir çox ekosistemlərin çöküşünə səbəb olacaq. Amma bu prosesin sosial nəticələri də gözardı edilməməlidir.
İqlim böhranı gender bərabərsizliyini daha da dərinləşdirir. Tədqiqatlar göstərir ki, iqlim dəyişikliyinin təsirlərindən ən çox qadınlar və sosial cəhətdən həssas qruplar zərər çəkir. Bu, xüsusilə kənd yerlərində yaşayan, təbii sərvətlərdən asılı olan qadınlar üçün daha da faciəvidir. Təbii sərvətlərə çıxışın məhdudlaşdırılması onların iqtisadi müstəqilliyini zəiflədir, gender əsaslı zorakılıq riskini artırır və onları daha çox istismara açıq vəziyyətə salır.
Babassu Kokos Toplayıcıları Hərəkatı bu qlobal problemlə yerli səviyyədə mübarizə aparan bir nümunədir. Bu qadınlar göstərirlər ki, ekoloji və sosial ədalət bir-birindən ayrı düşünülməməlidir. Əgər biz Amazon meşəsini qorumaq istəyiriksə, biz həm də sosial ədaləti və gender bərabərliyini təmin etməliyik.
Bu hərəkatın uğuru yalnız Braziliyanın deyil, bütün dünyanın ekoloji gələcəyi üçün bir dönüş nöqtəsi ola bilər. Babassu kokos toplayan qadınların səsi, iqlim böhranının təkcə bir ekoloji problem deyil, həm də sosial ədalət və gender bərabərliyi məsələsi olduğunu dünyaya xatırladır. Onların mübarizəsi bizə göstərir ki, meşələri qorumaq təkcə ağacları xilas etmək deyil, həm də insan hüquqlarını, qadınların müstəqilliyini və planetin gələcəyini qorumaqdır.
Müəllif: Adriana Zebrauskis
Mənbə: CNN
Azərbaycan dilinə tərcümə: Mədinə Məmmədova
