Təxminən bir ay əvvəl Kamala Harris ABC kanalında yayımlanan The View proqramına qatıldı. Burada özünü daha yaxından tanımaq istəyən amerikalılara mehriban bir müsahibə verməsi gözlənilirdi. Lakin müsahibə onun, "Hazırkı prezident Co Baydendən fərqli olaraq nə edərdiniz?" sualına verdiyi cavabla tez bir zamanda gərginləşdi: "Ağlıma heç nə gəlmir."
Harrisin bu cavabı, Respublikaçılar tərəfindən təkrarlanan reklam kampaniyasına çevrildi. Çərşənbə axşamı Donald Trampa məğlub olduqdan sonra Harris seçki kampaniyasının qarşılaşdığı siyasi maneələrdən danışdı. Çərşənbə axşamı gecəsi Harris öz məğlubiyyətini qəbul edərək tərəfdarlarına “ümidsizliyə qapılmamağı” xahiş etdi.
Ancaq harada səhvə yol verdiyini və başqa nələr edə biləcəyini düşünməsi çox güman ki, daha çox vaxt aparacaq, çünki demokratlar həmişəki kimi partiyanın gələcəyi ilə bağlı suallar verərək məsuliyyəti bir-birinə yönəltməyə başlayacaqlar.
Harrisin seçki kampaniyasının nümayəndələri çərşənbə günü səhər sükuta qərq oldular, bəzi köməkçilər isə göz yaşları içində daha gərgin keçməsi gözlənilən seçkiyə təəccübləndiklərini bildirdilər. "Məğlubiyyət ölçülməz dərəcədə ağrılıdır. Bu, ağırdır," - deyə çərşənbə günü kampaniya işçilərinə göndərilən elektron məktubda Harrisin kampaniya meneceri Cen O'Malley Dillon yazıb. "Nəyin baş verdiyini anlamaq çox vaxt alacaq."
Hazırkı vitse-prezident kimi Harris həm sevilməyən prezidentdən ayrılmağı, həm də seçiciləri ölkədaxili iqtisadi narahatlıqlar fonunda onların gözlədiyi dəyişikliyi təklif edə biləcəyinə inandırmağı bacarmadı.
Bayden yükü
Bayden debatlarda uğursuz çıxış etdikdən sonra seçki yarışından geri çəkildi deyə Harris seçkilərdə önə keçərək namizədlər siyahısının başında yer aldı və ilkin seçkiləri keçərək bir dəfə də səs vermədi. O, "yeni bir lider nəsli" formalaşdıracağına, qadınları abort hüququ ətrafında birləşdirəcəyinə və iqtisadi məsələlərə - qiymət artımı və mənzil əlçatanlığı kimi problemlərə diqqət yetirərək işçi sinfi seçicilərinin etimadını doğruldacağına dair söz verərək 100 günlük seçki kampaniyasına başladı.
Seçki gününə üç ay qalmış o, ilkin dəstək dalğası yaratdı- bu dalğa sosial mediada yayılan memlər, Teylor Sviftin də daxil olduğu məşhur dəstəkçilər və rekord miqdarda ianələrlə müşayiət olundu. Lakin Harris, seçicilərin geniş kəsiminə sirayət edən anti-Bayden ovqatından qurtula bilmədi. Prezidentin reytinqi hakimiyyətdə olduğu dörd il ərzində davamlı olaraq 40 bal ətrafında qalxdı-düşdü və seçicilərin təxminən üçdə ikisi ABŞ-ın yanlış yolda olduğunu düşünürdü.
Bəzi müttəfiqləri özəl söhbətlərdə Harrisin Baydeni əvəz etməyə çalışarkən ona çox sadiq qaldığını qeyd edirdi. Lakin keçmiş vitse-prezidentin kommunikasiya direktoru Camal Simmons bunu "tələ" adlandıraraq, hər hansı bir məsafənin respublikaçılara sədaqətsizlik üçün yeni bir hücum xətti verəcəyini iddia edib “Sizi seçən prezidentdən uzaqlaşa bilməzsiniz,” dedi.
Harris, Baydenin siyasətindən uzaqlaşmadan, amma açıq şəkildə dəstəkləmədən administrasiyanın fəaliyyətini müzakirə edərək, incə bir tarazlığı qorumağa çalışdı. Ancaq bu yolla ölkəni niyə məhz onun idarə etməli olduğunu və iqtisadi narazılıqları, həmçinin miqrasiya ilə bağlı geniş yayılmış narahatlıqları necə aradan qaldıracağını inandırıcı şəkildə əsaslandıra bilmədi.
Çikaqo Universitetindəki NORC tərəfindən aparılan və 120.000-dən çox amerikalı seçici arasında keçirilən “AP VoteCast” sorğusuna görə, hər 10 seçicidən 3-ü ailələrinin maliyyə vəziyyətinin pisləşdiyini deyib ki, bu da dörd il əvvəllə müqayisədə daha yüksəkdir. Hər on seçicidən doqquzu ərzaq qiymətləri ilə bağlı çox narahat və ya müəyyən dərəcədə narahat olduğunu bildirib.
Eyni sorğu göstərdi ki, hər 10 seçicidən 4-ü ABŞ-da qanunsuz yaşayan miqrantların öz ölkələrinə deportasiya edilməli olduğunu bildirib, halbuki 2020-ci ildə bu göstərici hər 10 nəfərdən 3-ü idi.
Harris seçki kampaniyasının sonuna yaxın administrasiyasının Bayden administrasiyasının davamı olmayacağını vurğulamağa çalışsa da, öz siyasətini aydın şəkildə ortaya qoya bilmədi və tez-tez problemləri birbaşa həll etmək əvəzinə onlardan yan keçməklə kifayətləndi.
Baydenin dəstək şəbəkəsini gücləndirmək uğrunda mübarizə
Harris kampaniyası, Baydenin 2020-ci ildə qazandığı qələbəni təmin edən seçici bazasını yenidən toplamağa ümid edirdi. Bu seçici bazasına Demokrat seçici qrupları olan qaradərili, Latın amerikalı və gənc seçicilər, həmçinin kollecdə təhsil almış ətraf şəhər seçiciləri daxil idi.
Lakin o, bu seçici qruplarında gözləniləndən aşağı nəticə göstərdi. Seçki anketlərinə görə, Latın amerikalı seçicilər arasında 13 xal, qaradərili seçicilər arasında iki xal, 30 yaşdan aşağı seçicilər arasında isə altı xal itirdi; bu göstəricilər səslər sayıldıqca dəyişə bilər, lakin onlar ümumi tendensiyaları əks etdirir.
Vermontdan müstəqil senator, 2016-cı ildə Hillari Klintona, 2020-ci ildə isə Baydenə məğlub olmuş Sanders, işçi sinfi seçicilərin partiyadan uzaqlaşmasında “böyük sürprizin olmadığını” bildirmişdi.
“O, əvvəlcə ağdərili işçi sinfi idi, indi isə Latın amerikalı və qaradərili işçilər də onlara qoşulub. Demokratik rəhbərlik status-kvonu qorumağa çalışır, Amerika xalqı isə qəzəblidir və dəyişiklik istəyir” .
Harrisi Trampa qarşı əsasən qadınlar dəstəklədilər, lakin vitse-prezidentin üstünlüyü onun tarixi namizədliyinin yaratdığı ümidlərin istədiyi həddə çatmadı. O, qadınların səsini qazanmaqla bağlı ambisiyalarını reallaşdıra bilmədi, çünki "Respublikaçılar" Partiyasını dəstəkləyən 53% ağ qadını itirdi.
Ali Məhkəmənin abort hüququnu ləğv etməsindən sonra keçirilən ilk prezident seçkisində Demokratlar onun reproduktiv hüquqlar uğrunda mübarizəyə verdiyi dəstəyin qəti qələbə gətirəcəyinə ümid edirdilər.
54% qadın seçici səsini Harris üçün versə də, bu göstərici 2020-ci ildə Baydenin topladığı dəstəkləyən qadınların səsindən az oldu.
"Başqasına qazdığı quyuya..."
Hələ liderliyə yüksəlməzdən əvvəl, Harris yarışa Baydenin niyə ikinci dəfə seçilməli olduğundan çox Trampın niyə seçilməməli olduğu ilə bağlı arqumentlərini tirajlayırdı.
Keçmiş Kaliforniya prokuroru kimi Harris keçmiş prezidentə qarşı hüquq-mühafizə təcrübəsindən istifadə edərək ittihamları irəli sürmək istəyirdi. Lakin onun yeni kampaniyası, Baydenin “Trampın demokratiya üçün mövcud bir təhlükə olduğu” arqumentini kənara qoyaraq, fərdi azadlıqların qorunması və orta sinfin müdafiəsi ilə bağlı pozitiv və irəliləyən mesaj verməyi üstün tutdu.
Ancaq son mərhələdə, Harris ikinci Tramp prezidentliyinin təhlükələrinə yenidən diqqət çəkmək üçün taktiki qərar qəbul etdi. O, prezidenti “faşist” adlandıraraq, onun ritorikasından bezən narazı Respublikaçılarla kampaniya apardı.
Trampın keçmiş Ağ Ev aparat rəhbəri Con Kelli, New York Times-a Trampın Adolf Hitler haqqında müsbət danışdığını bildirdikdən sonra, Harris rəsmi iqamətgahının qarşısında çıxış edərək onu "qeyri-stabil və qeyri-adekvat" kimi təsvir etdi.
Veteran Respublikaçı rəy sorğusu aparıcısı Frank Luntz çərşənbə axşamı gecəsi belə dedi: “Kamala Harris bu seçkini demək olar ki, tamamilə Trampı hədəf alaraq uduzdu.”
“Seçicilər artıq Tramp haqqında hər şeyi bilirdilər – lakin onlar hələ də Harrisin öz administrasiyasının ilk saatında, ilk günündə, ilk ayında və ilk ilində nə planlaşdırdığını istəyirdilər.”.
“Kampaniyasının diqqəti Trampa, Harrisin öz fikirlərindən daha çox yönəltməsi böyük bir uğursuzluq oldu,” o əlavə edir.
Nəticədə, Harrisin Trampı məğlub etmək üçün lazım olan koalisiya formalaşmadı və seçicilərin Demokratları açıq şəkildə rədd etməsi partiyanın təkcə populyar olmayan bir prezidentdən daha böyük bir problemləri olduğunu göstərdi.
Müəllif: Kortni Subramanyan
Mənbə: BBC
Tərcümə: Şahlar Ruhi
