Azərbaycan Milli Məclisinin sədri Sahibə Qafarova Rusiya Federasiyasının Sankt-Peterburq O, Sankt-Peterburqda keçirilən BRİKS Parlament Forumunda iştirak edib. İştirakı çərçivəsində Azərbaycanın həm ikitərəfli münasibətlərdə, həm də çoxtərəfli formatlarda dialoqu, əməkdaşlığı və həmrəyliyi təşviq etdiyini bildirən Qafarova, "Bu prinsiplər BRİKS-in də prioritetləridir. Azərbaycan BRİKS-ə qoşulmaq arzusunu ifadə edir" deyib. Bəs bu ideyanı beynəlxalq ekspertlər necə təhlil edirlər? Azərbaycanın Qoşulmama Hərəkatının üzvü olaraq bu təşkilata maraq göstərməsi mövcud siyasi kursuna necə təsir edə bilər?
Ednews bu barədə sorğunu təqdim edir:
ABŞ - ın Azərbaycandakı 2011 - 2012 - ci illərdə fəaliyyət göstərmiş səfiri Metyu Brayza:
“Xanım Qafarovanın bütün Azərbaycan hökuməti adından danışıb, Azərbaycanın BRİKS qrupuna qoşulmaq ambisiyasını müzakirə edib-etmədiyi mənə tam olaraq aydın deyil, lakin güman edirəm ki, o, bəyanatını prezident İlham Əliyev, XİN Ceyhun Bayramov və PA – nın Xarici siyasət məsələləri şöbəsinin müdiri Hikmət Hacıyev ilə razılaşdıraraq söyləyib. Doğrusunu demək lazımdır ki, bu, heç bir regional, geosiyasi bloklara qoşulmaq istəməyən Azərbaycan siyasətindən fərqli bir ambisiyanı hədəfləyən bəyanatdır. Azərbaycan isə bir neçə il ərzində Qoşulmama Hərəkatının belə mühüm lideri olub. Eyni zamanda, Azərbaycan xarici dünya ilə diplomatik münasibətlərini və təhlükəsizlik əlaqələrini ehtiyatlı, balanslı şəkildə idarə etmişdir. Beləliklə, Azərbaycan bir neçə il əvvəl Avropa və qlobal bazarlarla çox güclü əlaqələrinin olmasını təmin etmək üçün yolunu seçdi. Hansı ki, bütün bu imkanlar Bakı-Tbilisi-Ceyhan neft kəməri, Cənubi Qafqaz qaz dəhlizi və Heydər Əliyevin təşəbbüsü ilə 1994-cü ildə imzalanmış "Əsrin müqaviləsi" vasitəsilə beynəlxalq neft şirkətlərini Azərbaycana qəbul etməsilə təmin edildi. Güman edirəm ki, BRICS-ə üzvlük Avropa və transatlantik birlik ilə bu münasibətləri tarazlaşdırmaqda yeni bir addım rolunu oynayacaq. Beləliklə təkcə Rusiya və Çinlə deyil, əlbəttə ki, Alyansın digər ölkələri Braziliya, Cənubi Afrika və Hindistan kimi ölkələrlə birlikdə digər istəkli ölkələrlə münasibətlər bir üst səviyyəyə çıxmış olacaq”.
Cənubi Qafqaz Tədqiqatlar Mərkəzinin direktoru Fərhad Məmmədov:
“Qoşulmama hərəkatı ilə bu təşkilatın əslində heç bir uzlaşması yoxdur, çünki BRICS hərbi - siyasi və iqtisadi blok deyil. Bu, ölkələr tərəfindən yaradılan bir klubdur. Onun təşkilat forması, strukturları hələ formalaşır. Vahid qərarlar sistemi də mövcud deyil. Sadəcə şura kimi fəaliyyət göstərməkdədir. Ona görə, burada hər hansısa bir ziddiyyət yoxdur. BRICS-ə üzv olmaq, bu, nə hərbi siyasi, nə də iqtisadi öhdəliklər də mövcud deyil. Azərbaycan da BRICS-ə artıq bir müddətdir ki, maraqlanır. Bu marağın da, əsası ondan ibarətdir ki, burada çox böyük ölkələr cəmləşib İranın da BRICS+ formatına qoşulması ilə, demək olar ki, iki böyük qonşumuz bu formatta fəaliyyət göstərməkdədir. Eyni zamanda Azərbaycanın strateji tərəfdaşları da həmin quruma maraq göstərir. Həmçinin, Türkiyədə həm Şanxa Əməkdaşlıq Təşkilatı, həm də ki, BRICS-lə bağlı öz müsbət mövqeyini bildirir. Ona görə də bunlar bir-birini inkar etməyən təşkilatlar və formatlardır”.
Rusiya Prezidenti yanında Xarici Əlaqələr Şurasının üzvü Boqdan Bezpalko:
"Fakt budur ki, BRİKS strukturu G7, NATO, Avropa İttifaqı və bir çox başqaları kimi Qərb strukturlarına alternativ bir strukturdur. Belə halda bu, bir növ bir çox ölkələrin Qərbin son 100 ildə qurulmuş hökmranlığından qopmaq istəyini əks etdirir. Təbii ki, Azərbaycan da öz rəhbərliyinin simasında Qərbin hökmranlığından çıxmaq və BRİCS-ə üzv olmaqla öz suverenliyini tam gücləndirmək istəyini daha da hiss etdirə bilər. Digər şeylərlə yanaşı, BRİKS təkcə Rusiyanın, Qərbin artıq dominant qüvvə olmadığı yeni dünya nizamı qurmaq istəyini deyil, həm də Çin və Hindistan kimi güclü geosiyasi və iqtisadi qüvvələri əks etdirən strukturdur. Təbii ki, Azərbaycan Çinlə əlaqələr quracaq. İki ölkə arasında münasibətlər olduqca irəliləyib. Cənub-Şərqi Asiya maliyyə, iqtisadi və sənaye həyatının mərkəzinin hərəkət etdiyi bölgədir. Orada isə Çin üstünlük təşkil edir.
Digər məsələ isə, bu, enerji resurslarının ixracı və ya “Böyük İpək Yolu”, “Yeni Böyük İpək Yolu” kimi Çin layihələrində iştirak, Çindən Avropa İttifaqına malların Şərqdən – Qərbə doğru tranziti üçün yeni marşrutlar təmin edə bilər".
ABŞ - da yaşayan rus əsilli siyasi analitik Endryu Koribko:
"Azərbaycanın BRİKS-ə marağı məntiqlidir, çünki təşkilat apolitik(siyasi olmayan) və sırf iqtisadi-maliyyə xarakterli olsa da, Beynəlxalq Münasibətlərin daha bərabər və ədalətli olması üçün islahatların aparılmasında açıq şəkildə ifadə edilmiş maraqlara malikdir. Bu, Azərbaycanın son üç ildə sədrlik etdiyi Qoşulmama Hərəkatının məqsədi ilə üst-üstə düşür. Üstəlik, Rusiya və İran BRİKS-in üzvü olduğu üçün bu, ölkənin siyasi maraqları üçün səsləşir və Azərbaycan bu ölkələr arasında ticarəti asanlaşdırmaqla, maksimum mənfəət əldə etməyi planlaşdırır. Ən yaxın müttəfiqi Türkiyə də bu yaxınlarda BRİKS-ə qoşulmaq niyyətini bəyan etdi ki, bu da Azərbaycan üçün daha bir strateji qazancdır. Strateji mənada Azərbaycanın Şimal-Cənub və Şərq-Qərb ticarətinin kəsişməsində yerləşməsi ona qlobal sistemli çoxqütblü keçidin iqtisadi ölçüsündə böyük rol oynamağa imkan verir ki, bu da BRİKS-də iştirakla böyük köməklik göstərəcək. Bakı bu blokla bağlı müzakirələrdə söz sahibidir və tezliklə tərəfdaş ola bilər.
Rusiyanın xarici işlər naziri Sergey Lavrov bu yaxınlarda rəsmi genişlənmənin oktyabrda keçiriləcək Kazan Sammitinin gündəmində olmadığını açıqladı, çünki BRİKS-in ilk öncə rəsmi olaraq üzv olan ən yeni namizədlərini tam inteqrasiya etməlidir. Buna baxmayaraq, hazırda BRICS+ formatı üzrə tərəfdaş ölkələr kateqoriyası üzərində iş aparılır və məhz burada Azərbaycan qrupda iştirak edə bilər".
Əkbər Novruz
