Brüsseldə Aİ-ABŞ-Ermənistan formatında görüş baş tutdu və Azərbaycan hökümətinin də əmin olduğu kimi artıq ilk günündən etibarən bunun Cənubi Qafqazda sülhə böyük bir zərbə olduğu ortaya çıxmış oldu. 

Aprelin 5-i saat 15:10-dan 17:35-dək Ermənistan silahlı qüvvələri Azərbaycan Ordusunun Tovuz rayonunun bir sıra yaşayış məntəqələri istiqamətində yerləşən mövqelərini atəşə tutdu. Yəni Brüsseldə Aİ-ABŞ-Ermənistan görüşü yekunlaşmamış revanşist separatçılar növbəti təxribatlarına zəmin yaratdılar. Bu da Azərbaycan hökümətinin əmin olduğu kimi görüşün Cənubi Qafqazda sülhə böyük bir zərbə olduğu fikirlərini doğrultdu. Hətta hər zaman adekvat olmayan hərəkətlər sərgiləyən erməni silahlıları, öz ənənələrinə sadiq qalıb, yenidən 21:55 – 23:20 radələri ərəfəsində mövqelərimiz yenidən atəşə tutdu. 

Artıq rəsmi məlumata əsasən ötən sutka ərzində Azərbaycan Ordusunun müxtəlif istiqamətlərdə yerləşən bölmələri ümumilikdə 30 dəfə təxribata məruz qalıb. 

Ən maraqlısı isə yaşanan bütün proseslərin əvvəlcədən tam dəqiq desək, aprelin 1 – də ABŞ – ın nüfuzlu “Washington Times”nəşrində planlaşdırıldığı və ya bunların baş verəcəyinə dair proqnozlor verilən bir şərh dərc edilməsidir.

Məqalənin başlığında, “Bayden Dövlət Departamenti Reyqanın “güc vasitəsilə sülh” mesajına qulaq asmalıdır” qeyd edilib. Həmin məqalə ilkin təzahürdən bəlkə də bir çoxlarının təsvir belə edə bilməyəcəyi bir giriş ilə başlayır: Ermənistan Rusiyanın peykindən çıxarılmalıdır.

Yarımbaşlığı keçdikdən sonra tamamilə Azərbaycan Respublikasının beynəlxalq müstəvidə tanınmış ərazilərinə təhdid dolu bir kontekst ilə tanış oluruq. Məqalənin müəllifi olan Robert Livinqston, ilk olaraq 1980-ci illərdə Nümayəndələr Palatasının Kəşfiyyat və Təsisatlar komitəsinin üzvü kimi ABŞ – ın keçmiş prezidenti Ronald Reyqan və onun administrasiyası ilə Sovet İttifaqını, “şər imperiyanı” məğlub etmək üçün yaxından işləməsi ilə başlayır. Həmçinin qeyd edək ki, bu şəxs Luiziana ştatının 22 il ərzində Konqres üzvü və təsisçisi olduğu Livinqston Qrupu ilə ABŞ-da Milli Demokratik Alyansı təmsil etmək üçün Xarici Agentlərin Qeydiyyatı Qanununa əsasən qeydiyyatdan keçib.

Məqalənin əvvəlində Robert “bəy” öz təklifinə sağlam bir baza rolu yaratması üçün 2022 – ci ildə Rusiya – Ukrayna müharibəsinin başlamasında ABŞ – ın 2014 – cü ildə Krımın ilhaqına göz yummasına və nəticədə Moskvanın indiki günümüzdə yenidən güclənməsinə gətirib çıxardığını da qeyd edir. Qeyddən dərhal sonra isə o, iddia edir ki, oxşar ssenari ilə Ermənistan da tanış olub.

“Dünyanın ilk xristian xalqı, tarixi rəqibi Türkiyə və Ermənistanın mübahisəli “Dağlıq Qarabağ” bölgəsi (ermənicə Artsax) üzərində münaqişə apardığı Azərbaycanla həmsərhəd olan çətin qonşuluqdadır”.

Müəllif həmin konteksti daha da genişləndirərək qeyd edir ki, Rusiya Ermənistanda müstəqilliyini qazandığı ilk gündən etibarən verdiyi təhlükəsizlik öhdəliklərini yerinə yetirmədi və əksinə İrəvanı müdafiəsiz qoyaraq, 120.000 erməninin “etnik təmizləmə”sinə səbəb oldu.

Məqalənin ardına keçməzdən əvvəl qeyd edim ki, buraya qədər olan hissədə “mötəbər” yazıçı Azərbaycanın beynəlxalq müstəvidə tanınan və de – yure olaraq bilinən Qarabağ ərazisi “Artsax” adlandırır. Bununla da yetinməyərək o, ermənilərin ərazidən qovularaq “etnik təmizləmə”yə məruz qaldıqları kimi absurd, əsassız fikirlər ilə də çıxış edir. Hansı ki, bütün bunlar dəfələrlə, başda Azərbaycan Respublikasının Prezidenti olmaqla, hökümət nümayəndələri tərəfindən üçtərəfli, ikitərəfli görüşlərdə, beynəlxalq sammitlərdə, dünya nüfuzlu nəşrlərdə, media agentliklərində vurğulanaraq bildirilib ki, biz öz haqqımız olan ərazilərimizi geri almış, ərazidə yaşayan ermənilərə isə ərazidə yaşamaları üçün hər bir şərait yaratmışıq.

Əgər yuxarıda qeyd etdiyim faktlar da sağlam bir əsas olmaq üçün yetərli deyilsə, Ermənistanın baş naziri N.Paşinyanın belə rəsmi olaraq Qarabağı Azərbaycan ərazisi olaraq bəyan etməsi qəbullanmışdır.

Məqalənin yerdə qalan hissəsində isə qeyd edilənlər sadəcə şokedicidir. Belə ki, baş verən hadisələr fonundan Ermənistan cəmiyyətində Rusiyaya qarşı nifrətin yarandığı və bu fonda əhval – ruhiyyənin yaranmasında İrəvanın qərbyönlü siyasi partiyası, Milli Demokratik Alyansının (MDA) roluna da yer verilir.

Bunun üzərinə isə Robert Livinqstonun rəhbəri olduğu Livinqston Qrup isə MDA – nın bu etirazçı səsinin Vaşinqton rəhbərliyinə çatdırılmasında kömək etdiyini qeyd edir. Belə ki, 2023 – cü ilin iyun ayından etibarən bu yöndə günümüzə kimi dinləmələr keçirilib və hər birində “Artsax – a soyqırım edilir, Ermənistan NATO – ya daxil” olmalıdır kimi olduqca riskli və reallıqdan uzaq fikirlər ilə çıxış edilib. Bütün bu yekun fikirlər isə daha sonradan birbaşa Vaşinqtona çatdırılıb.

Məqalə müəllifi yekun nəticə olaraq isə keçmiş prezident Reyqanın “güc vasitəsi ilə sülh” prinsipinə əsaslanaraq mövcud münaqişənin həllinə və Ermənistanın ABŞ peykinə daxil edilməsini müdafiə edir, bunun baş tutması naminə öz təşəbbüslərini davam etdirəcəyini deyir.

Bu və bundan savayı bugün İtaliyan deputatın AŞPA - da Azərbaycana qarşı sanksiya tətbiqini təklif etməsi, amerikalı senatorların etnik ermənilərin Qarabağa qaytarması və.s, bütün bunlar isə bizim baş tutan hadisələrin artıq əvvəlcədən planlaşdırıldığının göstəricisidir. Əgər Ermənistan bu cür havadarlarının sözünə baxarsa, 44 günlük müharibənin nəticəsində olduğu kimi, yenə də biabırçı məğlubiyyətlə üzləşəcək. Budəfəki uğursuzluğu isə əvvəlkilərdən daha da acınacaqlı olacaq.

Əkbər Novruz