Avropa İttifaqı (Aİ) Şurasının Ermənistanla viza rejiminin liberallaşdırılması ilə bağlı danışıqlara başlamağa qərar verməsi barədə məlumatlar son günlər daha da intensivləşib. Bu barədə hətta Avropa Şurası öz bülletinində də xəbər verib. Amma buna qədər də oxşar məlumatlar zaman-zaman kütləvi informasiya vasitələrinə yol tapırdı. Amma ciddi əsaslara söykənmədiyindən maraqlı tərəflər bu məlumatları ya inkar edir, ya da cavabsız buraxırdılar. Amma son xəbərlər bir qədər ciddi səciyyə daşıyır və Avropa İttifaqı ermənistan vətəndaşları üçün viza rejimini liberallaşdırmaqda israrlı görünür. Təbii ki, əsas məqsəd Aİ tərəfindən Ermənistana verilən çoxsaylı vədlərdən heç olmasa bir neçəsinin yerinə yetirilməsidir. Çünki Ermənistan artıq Avropa İttifaqına götürdüyü öhdəliyi yerinə yetirməyən bir qurum kimi baxmağa başlayıb. Aİ Şurasının məlumatında həmçinin qeyd edilir ki, Ermənistan vətəndaşları üçün viza öhdəliklərinin ləğvi imkanlarına yalnız standartlar tam şəkildə tətbiq edildikdən sonra baxılacaq.
Belə isə bu standartlar hansılardır və Ermənistan onları Avropa İttifaqının tələb etdiyi səviyyədə tətbiq edə biləcəkmi?
Mövzu ilə bağlı fikirlərini Ednews - a bölüşən politoloq Əlimusa İbrahimov vurğulayıb ki, proses olduqca ciddidir, lakin Ermənistanın qarşısında bir sıra dilemmalar, qərar verməli olduğu seçimlər var:
"Avropa İttifaqı vizanın liberallaşdırılması ilə Aİ-yə daxil olmayan, amma onunla yaxın münasibətlərdə olan və ya perspektivdə bu İttifaqa daxil olmağı qarşısına məqsəd qoyan ölkə vətəndaşlarına qısamüddətli (adətən 180 günlük müddət ərzində 90 günə qədər) vizasız Aİ-yə daxil olmaq hüququnun verilməsini nəzərdə tutur. Aİ ölkələrin viza liberallaşdırılmasına uyğun gəlməli olduqları xüsusi meyarlar və standartlar müəyyən edib.
Bunlar standartlar aşağıdakılardan ibarətdir :
1. Sənədlərin Təhlükəsizliyi : Ölkələr biometrik pasportların qəbulu da daxil olmaqla səyahət sənədlərinin təhlükəsizliyini təmin etməlidirlər. Bu sənədlər saxtalaşdırmanın qarşısını almaq üçün beynəlxalq standartlara cavab verməlidirlər.
2. Sərhədlərin nəzarətdə saxlanması və Təhlükəsizliyin təminatı : Müasir texnologiyadan istifadə və beynəlxalq qurumlarla əməkdaşlıq daxil olmaqla, effektiv sərhəd idarəetmə sistemləri yaratmaq lazımdır. Bura qeyri-qanuni immiqrasiya və insan alverinin qarşısını almaq üçün təhlükəsiz sərhədlərin təmin edilməsi daxildir.
3. Miqrasiya və Sığınacaq Siyasəti : Ölkələr Aİ standartlarına uyğun uğurla idarə olunan miqrasiya və sığınacaq siyasətinə malik olmalıdırlar. Bu, sığınacaq müraciətlərinə düzgün baxılmasını və qaçqın və miqrantlarla humaniz prinsiplərinə uyğun rəftarın təmin edilməsini nəzərdə tutur.
4. İctimai Asayiş və Təhlükəsizlik : Mütəşəkkil cinayətkarlıqla, terrorizmlə və korrupsiya ilə mübarizə üçün effektiv tədbirlər görülməlidir. Ölkələr ictimai asayişi və təhlükəsizliyi təmin etmək üçün funksional hüquq-mühafizə orqanlarına və məhkəmə sistemlərinə malik olduqlarını nümayiş etdirməlidirlər.
5. İnsan Hüquqları və Azadlıqlar : İnsan hüquqlarına və əsas azadlıqlara hörmət vacibdir. Bura söz azadlığının, azlıqların hüquqlarının təmin edilməsi və beynəlxalq standartlara uyğun olaraq insan hüquqlarının ümumi müdafiəsi daxildir.
6. Qeyri-qanuni Miqrantların Geri qaytarılması: Ölkələr Aİ-yə üzv dövlətlərdə qeyri-qanuni yaşadıqları aşkar edilən vətəndaşlarının geri qaytarılmaları ilə bağlı öhdəlik götürməlidirlər. Bu, belə şəxslərin təhlükəsiz və uyğun şəkildə geri qaytarılması üçün Aİ ölkələri ilə əməkdaşlığı nəzərdə tutur.
7. İqtisadi və Siyasi Sabitlik : Sabit iqtisadi və siyasi mühitin nümayiş etdirilməsi vacibdir. Buraya fəaliyyətdə olan bazar iqtisadiyyatı və sabit demokratik institutlar daxildir.
Bu meyarlar strukturlaşdırılmış dialoq və Aİ institutları tərəfindən həyata keçirilən bir sıra hesabatlar, qiymətləndirmələr və monitorinq missiyaları vasitəsilə qiymətləndirilir. Proses ciddidir və ərizəçi ölkənin müxtəlif sektorlarında əsaslı islahatlar tələb edir. Amma zaman-zaman müxtəlif ölkələrlə münasibətdə bu standartlara ciddi və yumşaq münasibət bəslənməsinin şahidi olmuşuq. Bu da onu deməyə əsas verir ki, Avropa ittifaqını maraqlandıran əsas məsələ bu və ya digər ölkənin qəbul etdiyi siyasi qərarlardır. Ermənistanla münasibətdə isə bu özünü Rusiya ilə əlaqələrində göstərəcək. Yəni əgər Ermənistan onun qarşısına qoyulan vəzifələri yerinə yetirərək Rusiyadan daha da uzaqlaşacaqsa Avropa İttifaqı ilə ciddi problemləri olmayacaq. Əks təqdirdə monitorinq aparan təşkilatlar viza liberallaşdırılması məsələsini uzadacaqlar".
Əkbər Novruz
