“Rusiyannın Ermənistandan çıxmaq barədə son qərarı Cənubi Qafqazda geosiyasi vəziyyəti dərindən dəyişdirəcək. Rusiya prezidenti Vladimir Putin və Ermənistanın baş naziri Nikol Paşinyan arasında baş tutan görüşdə regional təhlükəsizlik üzərində danışıqlar aparılıb. Bu qərar həm də, Ermənistanın milli kimliyi və qlobal strateji hazırlığına təsir edəcək”.
Bu fikirləri Ednews-a açıqlamasında bildirən fransalı politoloq, Strateji Təhlil və Geosiyasi Tədqiqatlar Mərkəzinin sədri Dr. Naim Asam hadisəni Ermənistan tarixində dönüş nöqtəsi adlandırıb:
Ermənistan öz təhlükəsizliyini qorumaq üçün hansı alternativə əl atacaq?
“Hərbi və təhlükəsizlik çərçivəsində Rusiyanın Ermənistandan qismən çəkilməsi, xüsusilə də vacib yerləri tərk etməsi İrəvan üçün ciddi təhlükəsizlik problemləri yarada bilər. Ənənəvi olaraq, Rusiya ordusunun dəstəyinə arxalanan Ermənistan, artıq yeni bir strateji müdafiə yaratmağa məcburdur. Bu, nəticə olaraq Ermənistanın Qərbdə özünə daha güclü müttəfiq axtarması ilə nəticələnə bilər. Təbii ki, bu ölkələr NATO və Avropa çərçivəsində olacaq. Belə bir dəyişiklik ölkənin Rusiyadan hərbi asılılığını sonlandıra bilər. Beləliklə, Ermənistanın suverenliyi və strateji azadlığı bərpa oluna bilər”.
Rus qoşunlarının Ermənistanın Azərbaycanla sərhəddə olan hərbi bazalarını tərk etməsi ölkə əhalisinin reaksiyasına səbəb ola bilər?
“Bu dəyişiklik həm də erməni xalqında öz tarixi oqruyucularına qarşı münasibətini dəyişə bilər. Bundan sonra erməni xalqı Rusiya ordusunun ölkəni tamamilə tərk etməsini tələb edə və bu bir milliyətçi hərakata çevrilə bilər. Əlbəttə ki, Rusiyada asılılığının azalması, Ermənistanın xarici siyasətində daha müxtəlif siyasət aparmasına yol verəcək. Beləcə, Ermənistan milli etnik dəyərlərini daha qabarıq şəkildə və qlobal səviyyədə nümayiş etdirə bilər”.
Geosiyasi vəziyyət güc balansının bundan sonra da dəyişməsinə təsir edəcək?
“Geosiyasi perspektivdən Rusiyanın bu qərarı özünün prioritetlərini dəyişməsi kimi anlaşıla bilər. Bu təbii ki, Ukraynada baş verən hərbi fəaliyyətdən qaynaqlana bilər. Ermənistan üçün isə, Rusiya təsirinin azalması, Avropa İttifaqı və ABŞ-la yeni, daha güclü əlaqələrin yaradılmasına şans yaradacaq. Ola bilsin ki, Qərb gücləri Ermənistandan gələcəkdə Yaxın Şərqə çıxış əldə etmək üçün bufer zona kimi istifadə etsinlər”.
Bu hadisə Ermənistan iqtisadiyyatı üzərində hansı təsirlər buraxacaq?
"İqtisadi baxımdan, Ermənistan bir çox üstünlüklər əldə edə bilər. Ölkə ilk növbədə özünün ticari münasibətlərində böyük fürsətlər əldə edəcək. Rusiya iqtisadi dominantlığınan qurtulan Ermənistan yeni ticarət razılaşmaları əldə edə və xarici investisiya cəlb edə bilər.
Avropa İttifaqı ilə iqtisadi əlaqələr texnoloji transfer və inkişaf dayaq yaradacaq. Bu, ölkənin daha böyük marketlərə daxil olması və ölkə iqtisadiyyatının böyüməsinə şərait yaradacaq".
Region ölkələri bu dəyişikliyə necə reaksiya verəcək?
“Azərbaycan və Türkiyə kimi region ölkələrinin reaksiyası bu “geri çəkilmənin” necə davam edəcəyinə birbaşa təsir edəcək. Azərbaycan Rusiya ordusunun sərhəddən çıxmasını fürsət bilərək regionda daha geniş təsir yaratmağa çalışa bilər ki, bu da yeni gərginlik yarada bilər. Türkiyənin bu strateji dəyişikliyə reaksiyası da hadisələrin gedişatı üçün kritik olacaq”.
Bu strateji dəyişiklik Ermənistanın gələcək siyasətini necə şəkilləndirəcək?
“Ermənistanın ən böyük çətinliyi bu keçid dövrünü başa vurub, uzun müddətli təhslükəsizliyi bərpa etmək olacaq. Yeni beynəlxalq tərəfdaşlarla iqtisadi artım və daha təhlükəsiz mövqe üçün şans yaradacaq. İrəvan ABŞ və Aİ kimi güclərlə daha balanslı əlaqələr qura bilər. Beləliklə, Rusiya ordusunun Ermənistandan qismən çıxması ölkə üçün dönüş nöqtəsi olacaq. Və təbii ki, İrəvanın Cənubi Qafqazda daha ehtiyatlı və diplomatik xarakterli siyasət aparmasına məcburiyyət yaranacaq”.
Fərid Axund
